Son zamanlarda iş dünyasında ciddi dönüşümler yaşanıyor. İnternetin yaygınlaşması ile kimi sektörlerde alışıldık mesai kavramı yerini Freelance çalışma tarzına bırakıyor. Özellikle Z kuşağının iş hayatına girmesiyle dünyada Freelance çalışanların sayısı hızla artıyor. Peki Freelance çalışma düzenine iş dünyası nasıl bakıyor? İş hukukunda bu yeni sisteme ilişkin gerekli düzenlemeler mevcut mu? Sorduk, soruşturduk.
Freelance çalışmak nedir? Freelance, genel anlamıyla bağımsız çalışan kişi demektir; Türkiye’deki resmi karşılığı serbest meslek erbabı olarak geçiyor. Freelance çalışmanın insanlarda yaratıcılık gücünü ve verimliliği arttırdığı konuşuluyor. Avantajlarının ve dezavantajlarının olduğu bu çalışma şekli hem yan gelir hem de ana iş olarak yürütebileceğiniz bir çalışma türüne dönüşüyor. İnsanların sevdiği işi yapmasına imkan sağlayan Freelance çalışma şekli ile ilgili iş bulma sitelerinde ayrı bölümler oluşmuş durumda. Dünyada hızla yaygınlaşan serbest çalışma şekli ile mesai kavramı tarihe mi karışacak?
Dünya Ekonomik Forumu kapsamında yapılan araştırmaya göre, serbest çalışan sayısı gelecek 10 yılda iş gücünün yarısını aşacak olmasına rağmen insanların işe gitmeye devam edeceğini söyleyen Wordapp Ceo’su Cem Arel, “Daha az insan işe, işyerine gidecek ama bu asla ortadan kalkmayacaktır. Bir çok sektörde insanların etkileşime girmesi, birlikte çalışması gerekiyor. Tabi bu durumun da 30 yıl sonra ortadan kalkabileceğini düşünmek gerek” şeklinde konuşuyor. Dünyanın bir çok yerinde çalışma arkadaşları bulunan ve tamamen Freelance odaklı bir platform olan Wordapp’ın Ceo’su Cem Arel ile Freelance çalışmanın ortaya çıkmasındaki etkenleri, Türkiye’deki durumunu ve geleceğini konuştuk.
MESAİ CEBE TAŞINDI
Dünyada son yıllarda yaygınlaşan Freelance çalışmaya aslında insanların her zaman ihtiyacı olduğundan bahseden Arel, “Ancak bununla ilgili düzenlemeler yoktu, toplumun çoğuna göre Freelance çalışmak işsizlik gibi görülüyordu, çalışmanın bir yere gidilerek yapılması anlayışı vardı. İşletmelerin her iş için birini istihdam etmesi oldukça zor. Freelance çalışmaların aslında biraz da bu ihtiyaçtan ortaya çıktığını söyleyebilirim. Alanında uzman kişilerden, sadece ihtiyacınız olan saat kadar hizmet alıyorsunuz. Bu maliyet avantajını da beraberaberinde getiriyor” şeklinde konuşuyor. Teknolojik gelişmelerin de Freelance çalışmanın artışında önemli bir etken olduğuna değinen Arel, “İnternet, taşınabilir bilgisayar ve akıllı telefonlar ile insanlar ofislerini ve çalışma alanlarını artık ceplerinde taşıyabildikleri için mesleklerini her an her yerde yapabiliyorlar” şeklinde konuşuyor.
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de serbest çalışan sayısı gün geçtikçe artıyor. Türk insanının Freelance çalışmaya sıcak baktığını söyleyen Arel, “Uzman oldukları alanda, bilgi birikimlerini farklı firmalara sunma şansı bulmaları insanları mutlu ve motive ediyor. Ayrıca insanların çalışma tarzlarını, sürelerini, şartlarını da kendisinin belirlemesi Freelance çalışmayı cazip hale getiriyor” diyor.
Freelance çalışma şeklinin daha rahat bir çalışma şekli sunmasına rağmen burada da bazı sorumlulukların ve beklentilerin olduğu bir gerçek. Çalışanların planlı ve programlı şekilde çalışmaması durumunda daha sonra hizmet verecek yerleri bulmakta zorlanabileceğine değinen Arel, farklı profillerde insanların hobilerini ya da tecrübelerini ek gelir elde edebilmek için kullandığını söylüyor.
İŞİN ŞEKLİ DEĞİŞİYOR
Dijital olarak yönetilebilen her sektörün Freelance çalışmaya uygun olduğunu söyleyen Cem Arel, “Günümüz girişimlerinin çoğu bu şekilde çalışanlar ile dolu. Uluslararası birçok şirket de bu gelişmeye ayak uydurmak adına çalışma ve projeler gerçekleştiriyor. Haftanın bir günü uzaktan çalışmaya imkan veren yerli ve yabancı bir çok şirket var. Tüm dünyada tam zamanlı çalışan sayıları azalıyor” diyor. Yeni ekonomi düzeninde bir çok alanda Freelance çalışanların sayısının artacağını düşünen Arel şunları söylüyor: İşin doğası değişti ve değişiyor. Artık bir çok insan, daha çok keyif aldıkları işleri yapmaya yöneliyor. Şöyle bir on yıl öncesine baktığımızda o günlerde olmayan ancak günümüzde var olan mesleklerin olduğunu görüyoruz. Yapay zeka sayesinde sürücüsüz otomobillerden bahsederken, sabit bir yere gitmeden çalışmak da mümkün olacaktır.
PEKİ HUKUKİ SORUMLULUKLARI NELERDİR?
Gerçek anlamda Freelance çalışma dışarıdan tamamen bağımsız olarak ve sigortası olmaksızın bir serbest meslek faaliyeti gibi yapılan çalışmadır. ‘İş yasası ve vergi kanunları Freelance çalışanlar için de geçerli mi?’ sorusu genelde herkesin merak ettiği bir konu. 4857 sayılı İş kanununda Serbest Çalışma, Freelance gibi kavramlar netleştirilmese de işin niteliğine göre işveren ile yapılacak iş bazlı sözleşmede İş Kanunu hükümlerinin uygulanabilirliği hayata geçirilebilir.
Home-Ofis çalışanlar, Serbest Meslek faaliyeti yapıyorlarsa vergi dairesine bildirim zorunluluğu vardır. Serbest çalışan şirket gibi bütün vergi yükümlülüklerine tabidir, gelir vergisi, KDV, muhtasar ve geçici vergi beyannamelerini vermek zorunda ve ödemek zorundadır. İş yaptığı kişilere serbest meslek makbuzu kesmelidir. SGK kaydı iki şekilde yapılabilir; 4B sigortalılık zorunluluğu yok ise isteğe bağlı sigorta kaydı yaptırabilirler.
İŞ SÖZLEŞMESİ YAPILMALI
Freelance çalışan kişi müşteri ile ilgili herhangi bir sorun yaşamamak için; Taraflar, tanımlar, konu, kapsam, tarafların hak ve yükümlülükleri, ücret ve ücretin ödenmesi, işin süresi ve yeri, mücbir sebepler, gizlilik, tarafların tüm fiziki ve online adres gibi iletişimlerini içeren metin hazırlanarak taraflarca imzalanmalıdır.
Sigortalılık kamu düzenindendir. Freelance çalışan iş sözleşmesine tabi ise sigortasız çalışması mümkün değildir. İş sözleşmesine tabi çalışmıyorsa bağımsız çalışan olup sigortasını kendisi yaptırmalıdır.
18 BİN ÇALIŞAN İLE WORDAPP
Online ticaret ile yerli ve yabancı bir çok markaya içerik üretimi yapan ve şu anda bünyesinde 18 bin metin yazarı barındıran Wordapp.com, Freelance çalışmak isteyenlere iş imkanı sunan önemli mecralardan biri. Wordapp’ın temellerini 2011’de atan Cem Arel, “Dünyanın bir çok noktasında yaşayan Freelance yazarımız bulunuyor. Avrupa ülkeleri başta olmak üzere, birçok ülkedeki e-ticaret siteleri için ürün açıklamaları, kategori açıklamaları platformumuzda yer alan yazarlar tarafından oluşturuluyor. Aynı zamanda tur operatörleri için şehir açıklamaları yazıyoruz. Özellikle uluslararası iş yapmaya odaklanan şirketler için, odaklandıkları pazardaki yazarlarımızın oluşturdukları içerikleri sağlıyoruz” diyor.
Dünyanın herhangi bir yerinde yaşayan insanlara ekstra gelir fırsatı sunan ve hayalleri ile işlerini bir arada yapabilme fırsatı verdiklerini söyleyen Arel sözlerine şöyle devam ediyor: Halihazırda farklı işlerde çalışan ancak platforma kayıt olup boş zamanlarında içerik üreten binlerce yazarımız bulunuyor. Tabi sadece Wordapp.com’dan kazandığını ek gelir değil ilk gelir olarak kullanan yazarlarımız da var. Düşünsenize 9-6 saatleri arasında bir ofiste çalışmak mı yoksa deniz kenarında bir kafede keyif yaparak ya da evde oturduğunuz yerden çalışmak mı?
Özgür olduğu kadar riskli bir alan
Freelance çalışmanın avantajları olduğu kadar dezavantajları da var. Freelance çalışmayı cazip kılan en önemli nedenlerden birisi özgürlük hissi olsa gerek. İstediğiniz saatte, istediğiniz şekilde, istediğiniz kıyafetlerle çalışırsınız. Sabahları ve akşamları trafik çileniz olmaz. Kendinize ve ailenize daha fazla vakit ayırabilirsiniz. Dışarıda işiniz olduğunda patrondan izin almak zorunda kalmazsınız. Tabi pazartesi sendromu da yaşamazsınız. Ancak bu çalışma ortamının bir de sıkıntıları var. En önemli sıkıntı ise iş sürekliliğinin olmaması. Ayrıca sigorta bizim için en önemli konulardan biri. Evlenirken bile kızın ailesi çocuğa sorar; “Sigortalı işin var mı” diye. Bu çalışma şeklinde sigorta ile ilgili bazı problemler var. Freelance çalışanlar arada bir sözleşme olmadığı takdirde parasını alamadığı durumlarla da karşılaşabiliyor.
Haberin tamamını Star Gazetesi‘nden okuyabilirsiniz
